Koronavirüs Sürecinde Göçmenlerle İlgili Önerilerimiz
Koronavirüsü (Covid-19) dünya gündemin ilk sırasında küresel bir sorun haline gelmiştir. T. C. Sağlık Bakanlığı 11 Mart 2020 tarihinde ilk vakanın ülkemizde tespit edildiğini kamuoyuna açıklamıştır. Bakanlığın güncel açıklamaları ile virüse bağlı vaka sayısında artışlar ve vefatların olduğu da paylaşılmıştır.
Dünya Sağlık Örgütünün pandemic olarak kabul ettiği bu virüsün yayılmasını engellemek kamu otoriteleri tarafından “evinizde kalın”, “bireyler arasında yeterli mesafeyi koruyun”, “kişisel hijyene dikkat edin” çağrıları yapılmaktadır.
Türkiye’de geçici koruma ve uluslararası korum statüsü altında yaşayan toplam yaklaşık 4 milyon göçmen bulunmaktadır. Bu göçmenlerin bir kısmı ise Geçici Barınma Merkezlerinde ve Geri Gönderme Merkezilerinde yaşamaktadır.
Türkiye’de toplam 28 tane Geri Gönderme Merkezi (GGM) bulunmaktadır. Geri Gönderme Merkezi kapasitesi 20.000 ‘dir
Türkiye’de 5 ilde toplam 7 tane Geçici Barınma Merkezi bulunmaktadır. Geçici Barınma Merkezlerinde kalan göçmen sayısı ise 63.995’tir.
Geçici Barınma Merkezlerinin ve Geri Gönderme Merkezilerini virüs salgını için “ideal bir yayılma alanı” olarak nitelendirilmek mümkündür. Bu bağlamda, göçmenleri koronavirüse (Covid-19) bağlı hastalıklara karşı en savunmasız gruplardan birisi olarak kabul etmek gerekir.
Ayrıca, geçtiğimiz aylarda uluslararası koruma başvuru ve statü sahiplerinin sağlık sigortalarının kayıttan bir yıl sonra kapatılması ve sadece özel ihtiyaç sahibi olarak değerlendirilen kişilerin sigortasının devam etmesine dair 06.12.2019 tarihinde Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) 89. madde, 3. fıkra (a) bendinde bir değişiklik getirilmiştir. Bu değişiklik ile, Türkiye’nin çeşitli illerinde uluslararası koruma sahiplerinin sigortaları kapatılmaya başlanmıştır. Çalışma izni alamayan, düzenli geliri olmayan, üstelik zorunlu göçün yol açtığı birçok fiziksel ve psikolojik sağlık sorunu yaşayan yüzbinlerce kişinin, temel bir hak olan sağlık hakkına erişimi bu yolla engellenmiş ve Koronavirüs ile mücadelede daha ağır koşullar ve riskler ile karşı karşıya kalmışlardır.
İlgili kanun değişikliği ile genel sağlık sigortaları iptal edilen uluslararası koruma statü/başvuru sahiplerinin, koronavirüs belirtileri dahil bir sağlık sorunuyla karşı karşıya kalmaları halinde bir sağlık kuruluşuna erişememe ihtimali doğmuştur.
Aralık 2019’da Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda yapılan değişiklikler, sınır dışı kararına itiraz süresini yedi güne indirmiştir. Yedi gün sınırlaması, adalete erişim hakkını zaten ciddi ölçüde kısıtlarken, salgın döneminde bunun yol açabileceği ilave sorunlar olacaktır. Sınır dışı edilmek üzere geri gönderme merkezlerinde alıkonan kişilerin koronavirüs nedeniyle on dört gün ayrı bir bölümde tutulmasına ve ziyaretlerin kısıtlanmasına yönelik önlemler, sınır dışı kararına itiraz hakkını kullanabilmeyi imkansız kılabilir.
Bütün bunların ışığında bazı sorulara cevap aramamız gerekmektedir.
Bunlar;
- Geri Gönderme Merkezleri ve Geçici Barınma Merkezleri’nden salgın nedeniyle karantinaya alınan kişi var mıdır? Varsa, kaç kişidir?
- Geri Gönderme Merkezi ve Geçici Barınma Merkezleri’nde kalan göçmenler ile ilgili salgına karşı önlemler alınmış mıdır?
- Geçici Barınma Merkezlerinde karantina için uygun ortam hazırlanmış mıdır?
- Koronavirüs salgını ortamında temel ve istisnaya yer vermeyen “Non-refoulement/Geri Gönderme Yasağı” ilkesine uyulmakta mıdır?
- Edirne ili Pazarkule sınır kapısında günlerdir zor şartlarda bekleyen göçmenler ve çalışan kamu personelleri için bölgede gerekli ve yeterli sağlık hizmetleri sağlanmış mıdır?
Koronavirüs salgınının göçmenler arasında yayılmaması ve olası salgının önüne geçilmesi için aşağıda belirtmiş olduğumuz faaliyetlerin yapılması gerekmektedir:
- İçişleri Bakanlığı ve ilgili bakanlıklar ile belediyeler Türk vatandaşlarına ve göçmenlere yardım etmek isteyen yerel STK’ları teşvik ve koordine etmelidir.
- Türkiye’de faaliyetlerde bulunan BM kurumları ve uluslararası STK’lar Türk vatandaşlarına ve göçmenlere yardımcı olmaları için teşvik edilmelidir. Bu kurumlar ile koordineli bir şekilde çalışılması gerekmekte olup yardımların sadece göçmenlere değil göçmenlerin yaşadığı bölgelerdeki ihtiyaç sahibi yerel halka da yapılması gerekmektedir.
- AFAD, sosyal yardımlaşma vakıfları ve belediyeler vs. yardım yaparken sadece Türk vatandaşlarına değil göçmenlere de yardım etmelidir
- Geçici Barınma Merkezleri karantina koşullarına uygun şekilde yeniden düzenlenmelidir.
- Geçici Barınma Merkezleri için kriz masası oluşturulmalı, virüsle mücadelede uzman sağlık ekipleri sağlanmalıdır. Sağlık ekiplerine tam teşekküllü koruma ekipmanları verilmelidir.
- Yaşlılara yardım sepeti temin edilmeli, sterilizasyon ve hijyen malzemelerinin dağıtımı yapılmalıdır.
- Adalete erişim hakkının kullanılabilmesi için, sınır dışı kararına itirazda yedi gün sınırlandırmasının kaldırılması ve kanunda belirtildiği gibi itiraz etmek isteyenlerin etkin bir şekilde bu hakkı kullanması sağlanmalıdır.
- Göçmenlerin koronavirüs salgınının görüldüğü yerlere/ülkelere sınır dışı edilmemesi gerekmektedir.
- Uluslararası koruma başvuru ve statüsü sahipleri yasal düzenlemelerle ivedilikle tekrar genel sağlık sigortası kapsamına alınması sağlanmalıdır. Geçici Barınma Merkezleri ve bu merkezlerin dışındaki göçmenlerin sağlık hizmetlerine erişimi sağlanmalıdır. Geçtiğimiz aylarda değiştirilen kanun, eski haline getirilmelidir. Tüm sağlık hizmetlerini devlet karşılamalıdır. (04/04/2013 tarih ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun “Yardım ve Hizmetlere Erişim” başlıklı 89’uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendi 24/12/2019 tarih ve 30988 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kanun)
- Edirne ili Pazarkule sınır kapısında günlerdir zor şartlarda bekleyenler ve çalışanlar için bölgede gerekli ve yeterli sağlık hizmetinin sağlanmalı; salgını önleyici sağlık tedbirlerinin ivedilikle alınmalıdır.
- Bütün göçmenlere ve işsiz kalan, ihtiyaç sahibi Türk vatandaşlarına, hem gıda yardımı hem de hijyen malzemesi dağıtımı yapılmalıdır.
- Geçici Barınma Merkezleri ve Geri Gönderme Merkezlerinde Covid 19 virüsünün yayılmasını engellemek için virüsle mücadelede uyulması gereken kurallarla ilgili kendi dillerinde bilgilendirici broşür, el ilanı, eğitim vb materyaller dağıtılmalıdır.
- Geçici Barınma Merkezleri ve Geri Gönderme Merkezleri dışında kalan göçmenler ve yerel halktan işlerini kaybedenlerin kira/ konaklama giderleri en az 2 ay devlet tarafından karşılanmalıdır.
- İşlerini kaybeden ancak işsizlik maaşından yararlanamayan vatandaşlara aynı hizmet sağlanmalıdır. İşsizlik maaşı alabilmek için son 3 yılda 600 işgünü çalışma gibi zorlayıcı maddeler kaldırılmalı ve işsiz kalan her vatandaşa işsizlik ödeneği ödenmelidir.
- Türk vatandaşlarına sağlanan ekonomik teşvikler başta olmak üzere tüm sosyal ve ekonomik teşviklere göçmenler de dahil edilmelidir.
Gelecek Partisi
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Politikaları Başkanlığı